Antioxidanten

Wat zijn antioxidanten?

Het woord antioxidant betekent ‘tegen oxidatie’. Dat is ook de functie van een antioxidant: het voorkomen van schade in de lichaamscellen, die ontstaat door oxidatie.

Oxidatie is een natuurlijk proces, waarbij vrije radicalen (agressieve stoffen) lichaamscellen beschadigen. Er zijn aanwijzingen dat oxidatie na lange tijd hart- en vaatziekten, kanker en schade aan het zenuwstelsel kan veroorzaken en dat het een rol speelt bij verouderingsprocessen.

Antioxidanten beschermen ons tegen deze vrije radicalen en helpen daarmee tegen beschadiging van lichaamscellen en mogelijk op de lange termijn ziekten als kanker en hart- en vaatziekten.

Hoe ontstaan vrije radicalen?

Vrije radicalen ontstaan bij de normale stofwisseling, maar ook bij het zonnebaden en roken. Ook kunnen bij bepaalde ziekten veel vrije radicalen ontstaan, bijvoorbeeld als er sprake is van ontstekingen. In sommige gevallen hebben vrije radicalen juist een gunstig effect. Immuuncellen gebruiken bijvoorbeeld vrije radicalen om ongewenste bacteriën te doden of om beschadigde eiwitten in de spieren op te ruimen na het sporten.

Welke stoffen werken als antioxidant en in welke producten komen ze voor?

Voorbeelden van antioxidanten zijn de vitamines C en E en de spoorelementen selenium (seleen) en zink. Hiervan is de antioxidantwerking wetenschappelijk duidelijk aangetoond.

Van nature zitten antioxidanten in allerlei voedingsmiddelen, zoals groente, fruit, noten, rode wijn, thee en chocolade. Maar tegenwoordig worden antioxidanten vanwege hun vermeende gezondheidseffecten aan tal van producten toegevoegd en zijn er zelfs supplementen met hoge doseringen antioxidanten.

Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)?

Het slikken van supplementen of het eten van superfoods met antioxidanten levert geen extra gezondheidseffect op. In sommige studies leek het risico op kanker zelfs toe te nemen bij het nemen van antioxidantsupplementen, zoals longkanker bij hoge doseringen vitamine A. Het is dus belangrijk er niet te veel van binnen te krijgen. Laat je dus niet verleiden door al die kreten op verpakkingen als ‘Nu met extra antioxidanten’. Bij een gezond en gevarieerd eetpatroon met veel groente en fruit krijgt men namelijk precies voldoende antioxidanten binnen.

Antioxidanten als E-nummer?

Antioxidanten worden ook gebruikt als hulpstof bij de productie van voedingsmiddelen. Ze zijn dan te herkennen aan het E-nummer op het etiket. Ze worden bijvoorbeeld toegevoegd om te voorkomen dat vetten ranzig worden en om het bruin kleuren van producten met vruchten erin tegen te gaan.

De belangrijkste toegestane antioxidanten in voedingsmiddelen zijn:

»	Vitamine C.
»	Zouten van ascorbinezuur (E300 t/m E304).
»	Verschillende vitamine E-verbindingen (E306 t/m E309).
»	Synthetische antioxidanten, zoals gallaten, BHA (Butylhydroxyanisol) en BHT (Butylhydroxytolueen) (E310 t/m E321). Over synthetische antioxidanten is veel controverse. Ze zouden volgens sommigen hormoonverstorend kunnen werken.