Alcohol

Wat is alcohol?

Alcohol is een natuurproduct en is een heldere, kleurloze vloerstof met een zwakke geur die ontstaat door gisting van gerst (bier) of druiven (wijn). Alcoholhoudende dranken kunnen worden ingedeeld in zwak alcoholhoudende, sterke en mixdranken.

Zwak alcoholhoudende dranken, zoals bier en wijn, bevatten een alcoholpercentage tot maximaal 15%. Door het distilleren (verhitten) van zwak alcoholhoudende drank ontstaat sterke drank (of gedistilleerd) met een hoger alcoholpercentage (vanaf 15%). Maar sterke drank ontstaat ook door aan zwak alcoholhoudende drank extra alcohol toe te voegen.

Sterke dranken zijn aldus onder te verdelen in:

»	Gedistilleerde dranken: dit zijn onder meer brandewijn, cognac, gin, jenever, rum, vieux, whisky en wodka. Brandewijn en cognac worden gemaakt uit druiven en jenever, korenwijn en whisky uit granen (onder andere gerst). En van rijst maakt men sake (Japanse rijstwijn) en arak (rijstbrandewijn).
»	Sterke, maar niet gedistilleerde dranken: voorbeelden zijn martini, sherry en port.

Tot slot zijn er de mixdranken. Dit zijn sterke dranken die gemixt worden met frisdranken en sappen, zoals rum cola en gin tonic.

Wat doet alcohol in het lichaam?

Alcohol komt via de maag en darmen in het bloed. Een beetje wordt al in de maag afgebroken, de rest in de lever. Die doet daar gemiddeld anderhalf uur over. Via het bloed komt de alcohol in de hersenen. Het zorgt ervoor dat men zich ontspant en vrijer gaat praten. Bij een grotere hoeveelheid gaan negatieve effecten overheersen. De reactiesnelheid neemt af, de tong wordt dik en mensen gaan zichzelf overschatten.

De lever doet 1 à 1½ uur over de afbraak van één standaardglas alcohol. Als men acht glazen drinkt, is de lever dus acht tot twaalf uur bezig om de alcohol af te breken. Dit betekent dat er na een avondje stevig drinken ’s ochtends nog steeds alcohol in het bloed kan zitten. Men kan niets doen om ervoor te zorgen dat dit sneller gaat. Dus niet door koffie, niet door veel bewegen, niet door een koude douche te nemen of te eten.

Bij sommige mensen wordt minder alcohol in de maag afgebroken. Bijvoorbeeld bij het gebruik van medicijnen wordt de afbraaksnelheid beïnvloed. Bij zware drinkers kan het maagslijmvlies aangetast zijn. Indien er dan maagzuurremmers worden gebruik, kan alcohol minder snel worden afgebroken.

Alcohol wordt in het lichaam afgebroken tot aceetaldehyde. Deze stof is schadelijk voor de lichaamscellen, maar wordt snel weer uitgescheiden via de urine, door uitademing en voor een heel klein deel via transpiratie. Bij zware drinkers kun je de alcohol via de ademhaling goed ruiken. Bij mannen gaat de uitscheiding iets sneller dan bij vrouwen. Bij sommige groepen, zoals mensen van Aziatische afkomst, is de afbraaksnelheid laag door een lagere activiteit van het enzym dat alcohol in het lichaam afbreekt.

Hoeveel alcohol zit er in een fles?

Als er op het etiket staat dat de drank 12½% alcohol bevat, wil dat zeggen dat het per 100 ml 12½ ml alcohol bevat.

Een milliliter alcohol weegt 0,8 gram, zodat er 0,8 x 12½ = 10 gram alcohol per 100 ml aanwezig is. Een fles wijn van 750 ml met een alcoholpercentage van 12½ bevat derhalve 75 gram alcohol.

Hoeveel alcohol zit er in een glas?

Elke soort alcoholhoudende drank heeft zijn eigen standaardglas. Een standaardglas bier van 5% bevat 250 cc, wijn van 12% 100 cc en sterke drank van 35% 35 cc. Ze bevatten allemaal evenveel pure alcohol (circa 10 gram).

Gemiddelde hoeveelheid calorieën per glas	Kcal
Droge witte wijn (100 ml)	67
Rosé (100 ml)	71
Rode wijn (100 ml)	82
Port (35 ml)	80
Bier, alcoholarm en alcoholvrij (250 ml)	55
Bier, pils (250 ml)	110
Bier, oud bruin (250 ml)	90
Breezer	180
Likeur (35 ml)	85
Whisky (35 ml)	85
Rum (35 ml)	80
Vieux (35 ml)	70
Bessenjenever (35 ml)	65

Wat betekent het alcoholpromillage?

De hoeveelheid alcohol in het bloed, het bloedalcoholgehalte (BAG) of de bloedalcoholconcentratie (BAC), wordt uitgedrukt in promillages of gram alcohol per liter bloed. Een promillage van 0,5 wil zeggen dat een liter bloed 0,5 gram pure alcohol bevat.

Een glas alcohol levert ongeveer 0,2 promille alcohol in het bloed op bij een man en ongeveer 0,3 promille bij een vrouw. Dit verschilt per individu en hangt af van de omstandigheden. De wettelijke limiet voor deelname aan het verkeer is in Nederland gesteld op 0,5 promille.

Wat zijn de gezondheidseffecten?

Voordelen voor de gezondheid
Matig alcoholgebruik kan op middelbare leeftijd gunstige gezondheidseffecten hebben, zoals een lager risico op hart- en vaatziekten. Hierbij blijkt wel dat onregelmatig drinken ongunstig is. Drink dus geen zeven glazen alcohol op één dag, maar kies liever voor één glas per dag. Als je geen alcohol drinkt is het niet verstandig om vanwege de gezondheidseffecten wel alcohol te gaan drinken. Een gezonde leefstijl kan namelijk uitstekend zonder alcohol. Bovendien zijn de risico’s van alcoholgebruik navenant.

Voor vrouwen betekent matig alcoholgebruik maximaal één glas alcohol per dag en voor mannen twee glazen per dag. Het maakt, voor zover bekend, niet uit of er zwak, sterk alcoholische of mixdranken worden gedronken. Het effect lijkt vooral door de alcohol zelf veroorzaakt te worden. Dit effect is alleen aangetoond bij mensen boven de 40 jaar, bij jongeren helaas nog niet.

Ook lijkt er een gunstig effect te zijn van matig alcoholgebruik op het sterfterisico bij diabetes type 2 patiënten. Mogelijk ligt er een relatie met het lagere risico op hart- en vaatziekten, omdat dit een belangrijke complicatie is bij diabetes patiënten.

Nadelen voor de gezondheid
Langdurig veel drinken kan verschillende ziektes tot gevolg hebben:

»	Aan de hersenen: Korsakov, Wernicke-syndroom
	Bij jarenlang teveel drinken kunnen de hersenen onherstelbaar beschadigd raken. Wanneer daarbij een tekort aan vitamine B1 is, bestaat het risico het Korsakovsyndroom te krijgen. Indien een tekort aan vitamine B1 gepaard gaat met een eenzijdig eetpatroon, kan dit leiden tot het Wernicke-syndroom.
»	Aan de lever: vette lever, hepatitis, levercirrose, leverkanker
	Gevolg van langdurig en overmatig gebruik van alcohol kunnen bovenstaande aandoeningen zijn, waarvan sommige ongeneeslijk zijn.
»	Diverse soorten kanker
	Het drinken van drie glazen alcohol per dag of meer verhoogt de kans op kanker van de mond, de keelholte, het strottenhoofd, de slokdarm en de darmen (dikke darm en endeldarm). Dit is wetenschappelijk aangetoond. De combinatie van roken en drinken is nóg schadelijker.
»	Overgewicht
	Alcoholische dranken bevatten veel calorieën. Eén gram alcohol bevat 7 calorieën. Naast alcohol zitten er ook (veel) suikers in alcoholische dranken, met name in mixdranken en bier.
»	Diabetes
	Langdurig overmatig alcoholgebruik kan leiden tot diabetes type 2.

Welke gevolgen heeft de combinatie van alcohol met medicijnen en drugs?

Alcohol + medicijnen
Indien alcohol en medicijnen met elkaar worden gecombineerd, moet men zeer voorzichtig zijn. De lever breekt namelijk sommige medicijnen door de combinatie met alcohol snel af, waardoor ze niet optimaal werken. Andere medicijnen blijven juist langer in het lichaam, doordat de lever eerst de alcohol afbreekt. Dit kan een overdosis medicijnen tot gevolg hebben.

Alcohol + hasj/wiet
Deze combinatie vergroot de kans op hoofdpijn en misselijkheid. Indien het verkeerd valt, kan men zich angstig en onprettig gaan voelen. Het vermindert de rijvaardigheid.

Alcohol + cocaïne, speed of XTC
Dit vergroot de kans op hoofdpijn, misselijkheid, agressie en het vermindert het gevoel van dronkenschap en vermoeidheid. Men gaat zichzelf overschatten waardoor het risico op (verkeersongelukken) wordt vergroot. Deze combinatie is extra belastend voor hart en bloedvaten en kan leverschade veroorzaken. Het kan leiden tot tijdelijk geheugenverlies en het ontstaan van psychische problemen.

Alcohol + GHB
Beide middelen onderdrukken de ademhaling en de effecten versterken elkaar. Men kan hierdoor in coma raken en zelfs overlijden.

Alcohol + paddo’s
Deze combinatie vergroot de kans op een slechte trip.

Maakt het uit hoe en wat men drinkt?

Welke alcoholische drank wordt gedronken maakt niet uit voor het effect op hart en bloedvaten. Bij volwassen mannen die op jaarbasis evenveel dronken, is vastgesteld dat het wel uitmaakt hoe werd gedronken. De ‘piekdrinkers’ die met regelmaat in één keer zes alcoholische drankjes achter elkaar namen, werden vaker ziek dan degenen die maximaal drie drankjes per keer namen. Ook overleden er meer ‘piekdrinkers’ dan normale drinkers. De oorzaken van het overlijden waren verwondingen en andere externe oorzaken en door een hartinfarct.

Maakt alcohol dik?

Het is een misverstand dat alleen alcohol dik maakt. Het zijn ook de andere ingrediënten in drank, zoals suikers. Het klopt dat alcohol voor een deel niet wordt opgeslagen in het lichaam. Het wordt afgebroken en daarbij komt energie vrij. Daarom hoeven minder vetten verbrand te worden en die vetten blijven over en kunnen bijdragen aan de bekende (bier)buik. Volwassen Nederlanders halen gemiddeld drie tot vijf procent van de energetische waarde van de voeding uit alcohol (1998). Vaak wordt alcohol genuttigd in combinatie met hapjes als chips, nootjes, olijven, kaas, etc., door het hongergevoel dat alcohol veroorzaakt. Dan stijgt het aantal opgenomen calorieën nog harder.